Welkom bij Spelen vanuit Verbeelding
Homo Ludens nodigt uit
Welkom
Spel socialiseert zo is ieders ervaring in het onderwijs, daarnaast opent het de toegangspoorten tot ieders eigen verbeelding. In de jaren tachtig schreef ik Het Rijk der verbeelding, geef het terug aan de kinderen. En vroeg me af wie de poorten had gesloten, waar we de sleutel konden vinden. In ieder spelend kind natuurlijk. De vraag diende zich aan: hoe blijft spel speels en wordt het geen schoolvak waarvoor je leerlijnen moet afvinken. Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Onderwijs neemt spel slechts dan serieus als het methodisch/didactisch te verantwoorden is, compleet met leerlijnen en toetsen. Helaas het is niet anders. Waar zijn de mazen van het net ?
Vanuit eigen praktijk ontstond een ordening in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, die ik overdroeg aan studenten van docent theateropleidingen destijds in Arnhem en Leeuwarden. Wellicht heb je er iets aan. Deze site plaats verbeelding en spelplezier in de hoofdrol. De verbeelding inspireert ieder tot het spelend experimenteren en onderzoeken. De leerkracht als spelamateur draagt haar/zijn steentje bij aan het laten ontwaken van de verbeelding.
Voor wie?
Deze site wil leerkrachten inspireren, informeren en ondersteunen in hun pogingen binnen de schoolmuren meer te spelen. Het filmpje Homo Ludens en LuPe illustreert aardig mijn ervaringen met allerlei instanties. Hopelijk herken je anno 2020 dit minder in je eigen schoolpraktijk, dan zijn we in vijftig jaar toch een stapje verder gekomen.
Wat vind je hier?
Suggesties voor de praktijk vind je in het basismenu. In het menu boven vind je informatie over de vijf stappen die je zetten kunt als je vertrouwd raakt met spel en uitwerkingen van enkele algemene didactische kwaliteiten voor spel. We laten zien hoe je onderwijs kunt verrijken met spel en helpen je spel te verantwoorden aan buitenstaanders. Er staan 14 instructie filmpjes verspreid over de site om verschillende aandachtspunten in beeld te brengen. Aan startende leerkrachten laten we zien hoe het niet moet. We hebben ervoor gekozen de vakdocent sommige beginners fouten te laten maken en de stagiaire haar te laten corrigeren. Aan gevorderde leerkrachten laten we zien hoe je begeleidt vanuit het kwintet aan begeleiders kwaliteiten voor ludisch leren. Tot slot is er een filmpje voor iedere duo groep, waaruit je ook weer wijzer kunt worden. Kom ga spelen!!!
Pareltjes uit mijn praktijk.
Eigen ervaringen overtuigen waarschijnlijk het meest waarom ik streed voor spel binnen onderwijs.
Anna stottert niet
Een meisje stotterde erg vaak, behalve als ze een rol speelde, dan was ze ontspannen, lachte, sprak voluit. Zolang ik haar als Anna aansprak, ook na het spel, was er geen probleem. Noemde ik haar echter weer met haar eigen naam, dan kwam er geen enkele zin soepel uit. (1974)
Columbus ontdekt Amerika
Juf spelen we dat in plaats van leren uit een boek? De klas werd omgebouwd, van tafels vormden we een schip. Onderin zwoegden de slaven en bovenop paradeerden de hoge heren. De slavendrijfster joeg de slaven bijna over de kling. Was het nog spel of reageerde ze iets ander af? Ik observeerde alert en liet het gebeuren. Na afloop vroegen de slaven of een slavendrijver echt zo vreselijk te keer ging vroeger. Dat bevestigde ik natuurlijk. Na schooltijd liep ik met het kind naar haar huis, mijn vermoeden van de laatste tijd werd bevestigd: er was daar heel wat aan de hand. En jaren later vertelden leerlingen van destijds dat die geschiedenis les hen het langst levendig was bijgebleven. (1974)
Wat kabouters niet begrijpen van de grote mensenwereld
De 11 jarigen uit mijn klas vonden het kinderachtig dat we een hele week met het kabouterboek van Rien Poortvliet aan het werk gingen. Dat was iets voor kleuters. Door bovenstaande invalshoek liepen zij echter warm. Zij ondervroegen ouders naar hartenlust om, voor de kabouters, bepaalde zaken in kaart te brengen. Ze speelden de sterren van de hemel in korte scènes, waarin zij zaken aan de kaak stelden. (1978)
Ander beroep zelfde pedagogische doelen
Voorbeelden uit mijn praktijk als onderwijzeres. Erna ging ik naar de theaterschool om het vak te leren. Ach of ik daar nou zoveel vaardiger en wijzer geworden ben, is de vraag. Ik zocht iets anders dan dat ze daar boden. De kunsten tot schoolvakken verheffen, bedreigt het speelse door de focus op het ambacht te leggen. Juf mogen we nu gaan spelen, vroeg een kind eind negentiger jaren na een drama les. Geef kinderen binnen de schoolmuren de ruimte om te spelen en vrijheid binnen afgesproken grenzen van het speelveld om spelend op avontuur te gaan. Bespreek samen hoe het kan.
Co auteurs en andere compagnons
Maartje van Amersfoort ( voor het kwintet), Elly van den Brand [groep 5-8] en Marieke van Duin [groep 1-4] ontwierpen voorbeeldlessen.
Thérèse Strijbosch leverde inspirerend materiaal voor drama binnen taalverwerving, wereldoriëntatie en levensoriëntatie.
Maartje van Amersfoort en Marieke van Duin gaven les in de instructiefilms, Joeri Happel speelde de stagiaire. Marijn Buitenwerf zorgde voor de opnames en de verwerking tot de films die je hier ziet.
Voor wie regelmatig het speelveld de school wil binnen halen.
Een voorraad spelsuggesties die je altijd bij de hand hebt voor een wekelijks speluur en een spelkoffer voor korte opdrachten in ‘verloren resterende kwartiertjes’. Misschien een idee om een team dag te besteden aan het samenstellen ervan. Al makend wisselen jullie dan meningen uit over de positie en het belang van spelen, wie weet volgen er zelfs teambreed acties uit voort. Als je spel echt door de hele school en het lesrooster wilt laten stromen , biedt www.ludische-pedagogie.eu materiaal om dit nader te bestuderen en te onderbouwen. Aan jullie spel minnaars is vervolgens de praktijk.
Lidwine Janssens