Zeestormen en handelsreizen
Er zijn grote verschillen hoe mensen samenleven, in hun onderhoud voorzien, de natuur gebruiken en zich ontwikkelen. We onderzoeken hoe mensen huis en haard al eeuwen geleden verlieten om over zee hun handelswaar te ruilen. Bemanning voer op grote schepen, maakten lange zeereizen, bezochten vreemde markten en leerden vreemde talen. Gegoede burgerij werd rijker, handelaren gingen samenwerken. De gewone man kreeg geen beter belegde boterham, dat zette kwaad bloed. Zo werd Deventer in die tijd welvarender, dieven en gespuis drongen de stad binnen. Schepenen besloten een muur te laten bouwen ter bescherming.
Doel: Kinderen leren spelenderwijs enkele kernpunten uit de Hanze tijd.
Lesvoorwaarde: Hoe zorg je voor spelplezier voor je spelers en voor jezelf? Wat vraagt de les van de kinderen? Kun je dit vragen
Spelorganisatie:
Reserveer de speelzaal zodat ieder spel voldoende speelruimte krijgt. Kinderen spelen eerst als grote groep. Vervolgens splitsen zij zich op in vier subgroepen. Het slotspel gebeurt in tweetallen en de afronding in groepjes die eenzelfde weg naar school volgen.
Spelstarter: Een gekrakeel op de markt
Kinderen kiezen een rol en spelen op de wekelijkse markt. Er zijn rijke burgers, marktkoopvrouwen, gewone burgeressen, boeren, boerinnen en knechten uit omliggende gehuchten, landlopers, kinderen. Eerst is er de gewone wekelijkse gezellige marktsfeer, maar dan wordt het grimmiger. Iedereen praat over de te bouwen muur. Wie zijn voor – vinden het overdreven – zijn tegen? Wat zijn de voor- en nadelen van een muur om de stad?
Spelsituaties: Verwerk onderzoek in je spel
1. Vader en moeder zitten voor het haardvuur. Joris kan niet slapen hij hoort hen praten. Moeder wil niet dat Joris gaat varen op het grote Koggeschip naar Bergen (Noorwegen). Zij vindt hem te jong, de reis duurt te lang voor een kind alleen. Vader vindt dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen en ze hebben het geld hard nodig. Joris luistert, denkt na en komt zijn bed uit. Hij wil mee beslissen. Hoe verliep een zeereis destijds?
2. Joris komt aan in Bergen en gaat mee naar een kabeljauw drogerij. De vis wordt er tot stokvis gedroogd. Hij wil alles weten over hoe de vis gedroogd wordt zodat die mee kan naar Deventer. Hij vraagt honderduit. Noorse mannen van de drogerij kunnen geen Nederlands en praten in een vreemd taaltje terug. Maar Joris begrijpt tenslotte toch hoe ze het doen. Kinderen djabberen de vreemde taal. Hoe werd stokvis gemaakt?
Nog meer avonturen
3. De handelsfamilie Schoonenvaarders vaart ook mee. Ze verkopen lakenstof in het Noorden en keren terug met hout en honing. Een deel verkopen ze in Deventer, een deel via de koggeschepen naar Zuid Europa. Hendrikje de dochter leert het handelsvak en verkoopt lakenstof op de markt. Een koopman wil haar niets geven en niet met geld handelen maar met halve tonnetje stokvis zoals altijd. Hendrikje wil dat niet. Wat zijn de munten van Hendrikje waard?
Welke munten waren er, hoe er werd gehandeld.
4. Het schip keert terug naar Nederland. Joris en Hendrikje dromen van hun familie. Op de terugweg steekt een hevige storm op, slaat hen bijna overboord. Het schip raakt uit koers en de sextant is zoek. Komen ze terug op de route? Hoe gebruikten ze de sterren om koers te houden, wat is een sextant, hoe helpt die de goede route te bepalen?
Slotspel
De kinderen spelen in tweetallen. Als Joris of Hendrikje vertellen ze hun moeder van hun avonturen en ontdekkingen. Zijn hun moeders nieuwsgierig, trots, wat begrijpen ze wel/niet? Gaat Hendrikje of Joris een volgend keer weer mee?
Spelafronding
Sluit je ogen en visualiseer huizen, pleintje, wijk speeltuintje, elke straathoek van de route die jij neemt van huis naar school. Degenen die dezelfde weg dagelijks lopen gaan bij elkaar zitten. Een begint te vertellen, anderen hebben de ogen dicht en ‘lopen mee’’. Iemand die de verteller betrapt op iets dat z/hij vergeet, roept stop, vult aan en ‘loopt verder’. Totdat ook z/hij iets vergeet en een derde het overneemt.
Informatiebronnen op internet:
1. ‘kaart Hanzesteden en handelsroutes
2. Carta Marina van de Baltische zee.
3. www.entoen.nu/Hanze een korte clip met een introductie over de Hanze.
Ubbergen, update winter 2021