Regels en wetten en praktische bezwaren

Papier is geduldig en met de kunst van het verwoorden, stel je bijna iedere controleur wel tevreden. Kortom gebruik je vrijheid binnen de grenzen van kwaliteitszorg, wettelijke eisen, toetsen etc. Spel laat zich niet toetsen, noch dwingen, dus laat je niet ringeloren en geef er een eigen draai aan. Het gaat om ontwikkeling van kerncompetenties van de mens. 

 Laat vriendschap helen wat grenzen delen

Agogische leerlijnen nastreven wint het van technische.  In Spelen schreven we  richtingaanwijzers voor  jonge compagnons onderweg.
Als we daarnaast technische doelen benoemen is dat om richting te geven en spel van zijn vrijblijvend aureool te bevrijden. Het ludisch leren kun je niet serieus genoeg nemen. Immers hoe bereid je kinderen voor op een toekomst die we zelf evenmin kennen? Laat ze zo inventief mogelijk deelnemen aan de samenleving vanaf het allereerste moment dat ze daarin interesse hebben.

Kunstzinnige oriëntatie

In het basisonderwijs zijn cultuur– en kunsteducatie onder eenzelfde noemer geplaatst: kunstzinnige oriëntatie. Dit kan voor verwarring zorgen. Kerndoelen (2006)wekken de indruk met name erkenning van kunstproducties en kunstenaars te beogen.  Werkvloer en het daadwerkelijk handelen in spelwerkelijkheden, krijgt slechts één van de drie kerndoelen van kunstzinnige oriëntatie. Kerndoelen en eindtermen gelden voor alle kunstvakken en moeten richting geven aan algemene cultuuroriëntatie. Over gewoon spelen wordt niet gesproken. We schuiven ons spel dus onder kunstzinnige oriëntatie. Natuurlijk hoort het een centrale plaats in te nemen, Huizinga bewees immers al in 1938 dat alle cultuur uit spel ontstaat. De Nederlandse kerndoelen van 2006 zijn erg globaal, hetgeen ruimte geeft aan eigen interpretatie.

Kerndoelen basisonderwijs

  • Werkhouding: wilskrachttraining door vol vuur te spelen
  • Planmatig werken: abstract denken door te reflecteren op het concrete spel
  • Gebruik maken van verschillende leerstrategieën: spel honoreert meervoudige intelligentie en leerstijlen ( zie verder)
  • Sociaal gedrag: samenspel confronteert iedere speler ook al verschuilt zij zich achter haar rol: kinderen ontwikkelen in samenspel communicatieve vaardigheden
  • Nieuwe media: het ontsluiten van de wereld door te experimenteren op de spelvloer met internet informatie en deze te toetsen aan de spelwerkelijkheid. Uitwisseling via you tube van scènes, documentaires etc en vragenuurtje via skype.
Kinderen

leren

  • beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit de drukken en om er mee te communiceren.
  • om op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
  • verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. (Ministerie van OCW, 2006)

Nederlandse voorschriften

De werkvloer krijgt slechts één kerndoel van de drie. Terwijl het kinderen eigen is al doende te leren, vele pedagogen openden daarvoor in de 20e eeuw de deuren. Spel sluit hun uitgangsprincipes per definitie in.  Het vak theater/drama plaatst de wet onder spel en beweging en dat is verwarrend. Gymnastiek en dans maken van beide eveneens gebruik. Ieders specifieke accent in deze benoemt de wet onvoldoende. Blijkbaar is het moeilijk het meest menselijke kunstvak te erkennen als aparte kunstdiscipline. De meest cultuur eigen eigenschap: spelen is blijkbaar niet onderwijs waardig. Ieder is zo vertrouwd met spel, dat men onvoldoende de kwaliteiten beseft. Versterkt, gestileerd of symbolisch gebruikt dient ze vorming en  communicatie. In spel ontwikkel je communicatieve kwaliteiten door beelden (houdingen – verhoudingen), taal (gevoel – vrijuit spreken – zeggingskracht – intonatie),  speelsheid, flexibiliteit) en bewogen bewegen.

Vlaanderen

Vlaamse eindtermen Muzische Vorming geven meer details. Deze richtlijnen honoreren veel meer het kunst eigene ,het daadwerkelijk inzetten en trainen van kunsttalen. Ze erkennen nadrukkelijker de rijkdom van  kunsten als bijdragen aan levenskunst.  Muzische Vorming geven meer details. Attitudes worden met een asterisk (*) in de kantlijn aangeduid.

Muzische vorming – Drama 

De leerlingen kunnen

  • * genieten van een gevarieerd aanbod van voor hen bestemde culturele activiteiten.
  • spelvormen waarnemen en inzien dat de juiste verhouding tussen woord en beweging de expressie kan vergroten
  • geconcentreerd luisteren naar een gesproken tekst (verteld of voorgelezen) en die mondeling. Schriftelijk, beeldend of dramatisch weergeven
  • spelvormen in een sociale en maatschappelijke context hanteren
  • ervaringen, gevoelens, ideeën, fantasieën uiten in spel
  • een aan de speelsituatie aangepaste en aangename spreektechniek ontwikkelen (articulatie, adembeheersing, tempo, toonhoogte) en verschillende verbale en non verbale spelvormen improviseren)
  • * genieten van, praten over en kritisch staan tegenover het eigen spel en dat van anderen, de keuze van spelvormen, onderwerpen, de beleving.

Muzische vorming – Attitude 

De leerlingen kunnen:

  • * blijvend nieuwe dingen uit hun omgeving ontdekken
  • * zonder vooroordelen naar kunst kijken en luisteren
  • * genieten van het muzische handelen waardoor hun expressiemogelijkheden verruimen
  • * vertrouwen op hun eigen expressiemogelijkheden en durven hun creatieve uitingen tonen
  • * respect betonen voor uitingen van leeftijdgenoten, behorend tot eigen en andere culturen

Bron: www.ond.vlaanderen.be/../eindtermen/muzischevorming.htm

Cultuur in de spiegel

Barend van Heusden (2010) stelt dat je de eerste stap: je verbeelding verkennen en ontwikkelen kunt overslaan. Cultuureducatie wordt vanuit de wetenschap voorgeschreven. Hij stelt dat de sleutelbegrippen zijn: waarnemen, verbeelden (in de zin van vormgeven zoals beeldend dit begrip gebruikt), conceptualiseren en  analyseren. Door cultuur en kunsteducatie slechts vanuit deze vier begrippen in kaart te brengen, honoreert de auteur veel niet. Zoals de woordeloze wijsheid en zeggingskracht van het lichaam. Het impliciete weten dat aan analyse voorafgaat. Het ambachtelijk handelen en vormgeven. Kunsten, wetenschap, religies, sporten, het dagelijks leven vormen o.a. onze cultuur. Deze kan niet zonder verbeelding en niet zonder vormgeven. Cultuur in de spiegel laat onbenoemd het slimme onbewuste en het ambachtelijk kunnen.

Ubbergen, update winter 2021